Aigaberdenc : perqué s'apèra atau ?

Publié par Joan-Loís Lavit

Aigaberdenc que d'ei eth nom d'un arriu de qui churchureja a capvath peth Vic de Preishac en Davantaiga.

Que d'ei estat un marcaire màger deth espaci e deth temps en Lavedan.

En efècte, ath sècle XVau que serveish ja d'arrelòtge ara Cort d'Arràs tau com ei mentavut ens "Foos d'Asuu", publicats per G. Bascle de Lagrèze ena sua "Histoire du droit dans les Pyrénées".

Qu'ac podem leguir ath article LXXI :

"Item mes, a la cort d'Arras depux que passa la hora ha aguierden en Dabantaygua, que no son thiencutz lo poble de demorar lo bayle..."

Bernat Arrous qui interroguèm entà saber quin escríver eth nom deth noste arriu atau que ns'arresponó :

"Eth vòste idronime be'm lèisha ... plan empensat ! Qu'ei era discordança entre era fòrma anciana e 'ra fòrma actuala de qui'm peciga drin.

Era fòrma de qui dan eths Fòrs be podori resultar d'un procès de composicion plan conegut en maine roman (gascon pirenenc, còrso, ètc.) de qui consisteish a ligar dus elements (acitau eth substantiu aga - fòrma arcaïca de aiga - e 'th adjectiu : ardent (?) - per miei d'un I de qui n'a nada auta foncion que de "mercar era termièra entremiei eths dus morfèmas" (M.-J. Dalbera-Stefanaggi) : aguiardent < aga + i + ardent, tant vau díser : "eth arriu a l'aiga ardenta" (eth adjectiu ardent qu'èra epicène en vielh gascon : cf. a nosta, en Comenge, eth nòm ... der'aiga de vita : aiguardent !).

E sori permor qu'òm ageva fenit per pèrder de vista era significacion primitiva d'aqueth idronime (o que s'èra hèit obsolèt) que l'au s'a desformat entà balhà'u era sua fisionomia actuala ? Be sembla, en tot cas, qu'era forma modèrna e s'aja a enterpretar tot autaments. Per jo, que deriva de bard, un motplan atestat un shinhau pertot en lenga d'Òc : cf. Palay : bar(d) "boue, limon, bauge"; bardàs "bourbier"; bardèr, -re, "bourbier, cours d'eau boueux", ètc.; Alibèrt : bard"boue, limon, vase"; bardàs "bourbier"; bardís "bauge"; Mistral (Lou Tresor) : bard (rom. bart) "boue, limon, bauge qu'on emploie au lieu de mortier". Eth mot aqueth estent prelatin, eth miélhor qu'ei donc de l'escríver dab B haut : aigaberdenc, per *aigabardenc "aiga hangosa" ?

Atheu, tot çò qui't posqui díser. Quan òm ne sap tan pauc òm se cara !

Bernat Arrous"

Retour à l'accueil